OBRAZ MATKI BOSKIEJ CZĘSTOCHOWSKIEJ
Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej uznawany jest współcześnie za sztandarowy symbol chrześcijaństwa, otoczony szczególną czcią zwłaszcza przez Polaków. Przedstawia Maryję Pannę z Dzieciątkiem Jezus na ręku. Takie przedstawienie w ikonografii określa się mianem hodegetrii, a pierwszym autorem, który uwiecznił Matkę Boską we wspomniany sposób był Łukasz Ewangelista. Obraz Czarnej Madonny – jak określa się Matkę Boską Częstochowską – umieszczono w Sanktuarium Matki Bożej na Jasnej Górze, gdzie troskliwą opieką otaczają go ojcowie paulini. Każdego roku z różnych miejsc w całej Polsce wyruszają pielgrzymki, których celem jest właśnie klasztor na Jasnej Górze. Pielgrzymi w ufnej wierze składają swe codzienne problemy, troski i intencje przed obliczem Świętego Obrazu, znanego na przestrzeni wieków z wielu cudów, spisanych skrupulatnie przez ojców paulinów w rękopisie „Liber Miraculorum Beate Virginis Monasteri Czenstochoviensis” („Cuda i łaski zdziałane za przyczyną Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej”). Pierwszym w historii odnotowanym cudem było odzyskanie wzroku przez Jakuba Wężyka, który pełnił funkcję malarza Władysława Jagiełły – króla Polski w latach 1386-1434.
Za bezsprzecznie największy cud przypisywany cudownej mocy Obrazu Jasnogórskiego uchodzi odparcie oblężenia Jasnej Góry w czasie potopu szwedzkiego (rok 1655). Czterdziestodniowa, heroiczna obrona klasztoru jasnogórskiego stanowi po dziś dzień jeden z najbardziej fascynujących epizodów historycznych naszego kraju, a niepoślednią rolę odegrał w nim o. Augustyn Kordecki – ówczesny przeor klasztoru, odznaczający się niebywałą determinacją i niezachwianą wiarą w ocalenie Cudownego Obrazu oraz całego kraju przed najeźdźcami. W ostatnim dniu oblężenia miały paść następujące słowa autorstwa dawnego Prymasa Polski, Kazimierza Floriana Czartoryskiego: „Jasna Góra sama tylko wśród dymiących zgliszcz Polski nietknięta, stała się ocaleniem kraju, dźwigającego się ponownie do życia… Toteż pamiętamy, że przywrócenie całości państwa polskiego, ocalenia publicznych i prywatnych losów Rzeczypospolitej, odbudowa kultu Bożego po kościołach, uratowanie i odrodzenie wolności, po przodkach odziedziczonej, jest dziełem maryjnej Jasnej Góry”.
Wizerunek Matki Boskiej na obrazie charakteryzuje się frontalnym zwróceniem do wiernych. Maryja odziana jest w suknię koloru ciemnogranatowego oraz maforion – rodzaj wierzchniej szaty ozdobionej motywem lilii w kolorze złocistym. Na prawym policzku Matki Boskiej widać wyraźnie trzy rysy: dwie pionowe, a także jedną poziomą, przecinającą je mniej więcej na wysokości nosa. Uwagę zwraca z pewnością ciemny kolor twarzy zarówno Maryi, jak i Dzieciątka Jezus, będący efektem zastosowania werniksu, a zatem środka przeznaczonego do konserwacji obrazów. Twarze Matki Boskiej i Dzieciątka okalają złote nimby, zlewające się ze sobą. Tło obrazu wymalowano w kolorze podobnym do zielonego. W kontekście Dzieciątka Jezus warto zauważyć, iż Jego prawa rączka wzniesiona jest w geście błogosławieństwa. W lewej z kolei trzyma księgę, najprawdopodobniej będącą Ewangelią. Ubiór Dzieciątka składa się z jasnej tuniki zdobionej złoconymi rozetami, częściowo odsłaniającej stopy. Zgodnie z pielęgnowanym od XVII wieku zwyczajem, Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej zwyczajowo przyozdabia się rozmaitymi klejnotami, które tworzą tzw. „sukienki”. Sukienki Czarnej Madonny zmienia się chociażby przy okazji wydarzeń bezpośrednio związanych z historią obrazu, takich jak np. 350. rocznica Obrony Jasnej Góry przed Szwedami. Wśród sukienek Matki Boskiej Częstochowskiej wyróżniamy m.in. sukienkę brylantową, sukienkę koralową czy też sukienkę perłową.
Opracował: Krzysztof Chleboś
Źródła:
Agnieszka Bugała, „Cuda dokonane za przyczyną Matki Jasnogórskiej: opisujemy ten pierwszy i ten najgłośniejszy”, https://pl.aleteia.org/2022/08/26/cuda-dokonane-za-przyczyna-matki-jasnogorskiej-opisujemy-ten-pierwszy-i-ten-najglosniejszy/ [dostęp 15 marca 2023].
Bartosz Godziński, „Matka Boska Częstochowska skrywa wiele tajemnic. Dlaczego ma ciemny kolor skóry i blizny?”, https://natemat.pl/471971,dlaczego-matka-boska-czestochowska-ma-ciemna-twarz-historia-obrazu [dostęp 15 marca 2023].
Family News Service, „Skąd pochodzi obraz Matki Boskiej Częstochowskiej? Jak ikona trafiła na Jasną Górę?”, https://deon.pl/wiara/skad-pochodzi-obraz-matki-boskiej-czestochowskiej-jak-ikona-trafila-na-jasna-gore,2032265 [dostęp 15 marca 2023].